«Μια καρδιά σε δυο κτύπους…Κρήτη – Ρόδος!»
 
                                                                        Γράφει ο Φιλόλογος Π. Α. Χαμουζάς

Μια ιστορική συγγένεια Κρητών – Ροδίων (688 π.Χ.)

Α. Θουκυδίδης (βιβλ. ΣΤ. VI 3)
   1. Με αφορμή την εκστρατεία των Αθηναίων στη Σικελία (416 π.Χ.) ο μεγάλος ιστορικός μας αναφέρει αυτούς που από νωρίς έκτισαν εδώ αποικίες (688 π.Χ.).
   «Γέλαν δε Αντίφημος, εκ Ρόδου και Έντιμος εκ Κρήτης εποίκους αγαγόντες κοινή (από κοινού) έκτισαν! Και το όνομα εγένετο από του ποταμού Γέλα. Το χωρίον δε όπου η πόλις ετειχίσθη Λίνδιοι καλείται! Έτη δε οκτώ και εκατόν μετά την οίκισιν Ακράγαντα ώκισαν!»
   «Ο Αντίφημος από τη Ρόδο και ο Έντιμος από την Κρήτη, αφού έφεραν συγχωριανούς τους, έκτισαν μαζί την πόλη Γέλα, από το όνομα του ποταμού Γέλας. Στο μέρος που κτίστηκε η ακρόπολή τους, ονομάστηκε Λίνδιοι! 108 χρόνια αργότερα έκτισαν μιαν άλλη πόλη, τον Ακράγαντα!» (580 π.Χ.).
   Ο Ακράγας σήμερα ονομάζεται Agrigento. Εδώ γεννήθηκε ο φιλόσοφος Εμπεδοκλής και εδώ πέθανε ο τραγικός ποιητής Αισχύλος. Γεγονός που δείχνει το όνομα και τη φήμη της πόλης της εποχής εκείνης. Σήμερα το λιμάνι ονομάζεται porto Εμπεντόκλε. Ενώ διατηρούνται θαυμαστά ερείπια ναών του 5^ου π.Χ. αιώνα, δημιουργήματα ενός προγονικού μας παρελθόντος!..

    2. Δίδυμη αναφορά Κρητών – Ροδίων. Στον ιστορικό Θουκυδίδη αναφέρεται ότι, πριν από την Σικελική εκστρατεία τους οι Αθηναίοι, ζήτησαν βοήθεια από τους Δημοκρατικούς τους συμμάχους, Κρήτες και Ροδίους, οι οποίοι και ανταποκρίθηκαν: «…Κρήτες τοξόται ογδοήκοντα, Ρόδιοι σφενδονήται επτακόσιοι!»

 

Κοινή τύχη και κοινοί αγώνες

Β. Ξενοφών (βιβλ. Γ. ΙΙΙ, 6,16)
   Στο γνωστό ιστορικό έργο «Ξενοφώντος Κύρου Ανάβασις» γίνεται παράλληλη πάλι αναφορά Κρητών – Ροδίων. Πάλι εδώ τοξότες οι Κρήτες, πάλι εδώ σφενδονήτες οι Ρόδιοι (401 π.Χ.). Κατά την επιστροφή των Μυρίων από την Ασία στην Ελλάδα οι Κρήτες τοξότες ανέλαβαν την ευθύνη προστασίας της οπισθοφυλακής. Αλλά επειδή, συνεχίζει ο Ξενοφώντας, οι Πέρσες τόξευαν τόσο, όσο που ούτε οι Κρήτες μπορούσαν να τοξεύσουν, το στράτευμα κακοπαθούσε. Μια πληροφορία όμως έφτασε στ’ αφτιά του Ξενοφώντα «Πληροφορούμαι, λέει ο Ξενοφών στους στρατηγούς, πως βρίσκονται μαζί μας και άνδρες Ρόδιοι που, όπως λένε, γνωρίζουν τη χρήση της σφενδόνας και ότι οι πέτρες που ρίχνουν φτάνουν σε διπλάσια απόσταση από εκείνες των Περσών και ότι χρησιμοποιούν μπάλες όχι λίθινες αλλά μολυβένιες και ότι βρίσκουν τον στόχο τους! Οι Ρόδιοι βρέθηκαν και πληρώθηκαν ιδιαίτερα. Η συνεργασία τοξοτών και σφενδονητών, Κρητών - Ροδίων, απεσόβησε τον κίνδυνο. Οι Πέρσες δεν ξαναδοκίμασαν άλλη επίθεση!

 
Μέγας Αλέξανδρος. Μια κοινή ιστορική φήμη Κρητών – Ροδίων…

Γ. Αρριανός (βιβλ. Β. παρ. 8)
   Λίγο πριν από τη μάχη της Ισσού το 333 π.Χ., όπου ο στρατός του Μ. Αλεξάνδρου (30-40 χιλιάδες) συνέτριψε τον στρατό του Δαρείου του Γ΄ (120-130 χιλιάδες), ο Αλέξανδρος, λέει ο ιστορικός Αρριανός, προκειμένου να τονώσει πριν από τη μάχη τους Μακεδόνες τους λέει: «Από δω, Μακεδόνες, πέρασαν οι Μύριοι του Ξενοφώντα (67 χρόνια πριν), που δεν συγκρίνονται μαζί σας, ούτε ως προς το πλήθος ούτε στην τακτική σας δύναμη. Αυτοί ούτε τοξότες είχαν ούτε σφενδονήτες, εάν βέβαια εξαιρέσει κανείς τους Κρήτες και τους Ρόδιους! «…πλην Κρητών και Ροδίων, (τοξοτών και σφενδονητών) ολίγων!»
 

Κοινό και το γλωσσικό μας ιδίωμα

Ερωτόκριτος (περιγραφή ισάξια Ομηρικής)

«Σαν όντε μεσοπέλαγα δυο ανέμοι σηκωθούσι
ξάφνου και με τη βροντή φυσώντας πολεμούσι,
μάχονται με τη θάλασσα, μανίζουν και φουσκώνουν
τσι ψιχαλίδες του γιαλού στα νέφελα σηκώνουν…
Ένας φυλά απ’ ανατολή κι άλλος από τη δύση,
πάσκει ο βοριάς και μάχεται το νότο να νικήσει…
ο κάμπος έτσι βρόντησε και στα βουνά γροικήθει!
όντες τσι πρώτες κονταρές εδώκαν εις τα στήθη
εσπάσαν τα κοντάριά ντως κι εις εκατό γενήκα
και τα κομμάτια τσ’ ουρανούς εφτάξαν και καήκα».